Jakich składników nie zaleca się w ciąży?

To, w jaki sposób odżywia się kobieta ciężarna i czy dostarcza organizmowi wszelkich niezbędnych składników odżywczych oraz witamin, ma ogromne znaczenie nie tylko dla jej zdrowia i przebiegu ciąży, ale także dla rozwoju dziecka. Dlatego też towarzystwa naukowe zalecają wszystkim przyszłym mamom suplementację określonych witamin (mowa o kwasie foliowym, witaminie D₃, DHA i jodzie). Tymczasem niektóre substancje mogą być szkodliwe – dowiedz się, jakich witamin i minerałów nie wolno przyjmować w ciąży?

Spis treści:

• Witaminy w ciąży – dlaczego są ważne?
• Jakie witaminy i minerały mogą być szkodliwe w ciąży?
• Jakich leków nie wolno brać w ciąży?

Witaminy w ciąży – dlaczego są ważne?

Prawidłowy poziom witamin i minerałów w ciąży jest niezbędny zarówno w kontekście zdrowia matki, jak i jej nienarodzonego dziecka. W tym okresie zmienia się zapotrzebowanie organizmu kobiety na składniki odżywcze. Co istotne, prawidłowe odżywianie i suplementacja w ciąży pozwalają także na stworzenie rezerw na okres karmienia piersią[1].

Do najważniejszych składników, o których obecność w diecie powinna zadbać przyszła mama, należą: kwas foliowy, witamina D₃, kwas dokozaheksaenowy (DHA) i jod. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w rekomendacjach dotyczących suplementacji u ciężarnych wskazuje na konieczność przyjmowania witamin dla kobiet w ciąży zawierających te 4 składniki czynne[2].

Jakie witaminy i minerały mogą być szkodliwe w ciąży?

Choć zapotrzebowanie na witaminy i mikroelementy wzrasta w ciąży, to warto wiedzieć, że przyjmowanie niektórych składników w nadmiernych ilościach może być szkodliwe. Wśród nich znajdują się:

• Witamina A – należy do grupy karotenoidów, rozpuszcza się w tłuszczach. Jest ona istotna w procesie widzenia i odbierania bodźców wzrokowych, wpływa na utrzymanie prawidłowego stanu naskórka i dobrą kondycję włosów, a także wspiera rozwój komórek układu rozrodczego. Zapotrzebowanie organizmu kobiety ciężarnej na witaminę A wynosi 770 µg na dobę[3]. Jej nadmiar jest toksyczny i ma działanie teratogenne – może być przyczyną wad wrodzonych u płodu, m.in. wad twarzoczaszki, wodogłowia czy wad układu krążenia[4].
• Żelazo – bierze udział w tworzeniu hemoglobiny i mioglobiny, wspomaga także funkcjonowanie naszego układu nerwowego i odpornościowego. W ciąży zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się o około 1 mg na dobę w I trymestrze i około 7,5 mg w III trymestrze. Jego niedobór skutkujący niedokrwistością jest dość częstym zjawiskiem u przyszłych mam. Warto jednak wiedzieć, że także jego nadmiar może być szkodliwy (badania pokazują, że wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju cukrzycy ciążowej) – z tego powodu większość towarzystw naukowych, w tym PTGiP, zaleca jego suplementację tylko wtedy, gdy w organizmie kobiety jest zbyt niskie jego stężenie, wyłącznie po konsultacji z lekarzem[5].

Jakich leków nie wolno brać w ciąży?

Wiedza na temat wpływu leków stosowanych przez kobietę na płód jest bardzo ograniczona, ponieważ nie przeprowadza się badań klinicznych na ciężarnych. Jedyne dane, jakie posiadamy, to te zdobyte w ramach badań w hodowlach komórkowych oraz na zwierzętach. Dlatego też podstawową zasadą jest przyjmowanie leków tylko wówczas, gdy korzyści dla matki przewyższają ewentualne ryzyko dla dziecka. Przed zażyciem jakiegokolwiek preparatu przyszła mama powinna skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem.

Warto także pamiętać, że preparaty ziołowe również mogą być niebezpieczne dla ciężarnych, np. mogą stymulować mięśnie gładkie macicy czy działać przeczyszczająco. W ciąży nie można stosować m.in.: żeń-szenia, chmielu, jałowca pospolitego, ziela krwawnika, liści senesu, serdecznika pospolitego[6].

 

Źródła:

[1] M. Makowska-Donajska, L. Hirnle, Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2017, t. 2, nr 4, s. 166–172.

[2] M. Zimmer, P. Sieroszewski, P. Oszukowski i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2020, t. 5, nr 4, s. 170–181.

[3] M. Makowska-Donajska, L. Hirnle, Suplementacja witamin…, s. 168.

[4] M. Makowska-Donajska, L. Hirnle, Suplementacja witamin…, s. 168.

[5] M. Zimmer, P. Sieroszewski, P. Oszukowski i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników…, s. 171.

[6] M. Pietroń, Leki w ciąży – klasyfikacje leków stosowanych u kobiet ciężarnych, „doz.pl” [online], https://www.doz.pl/czytelnia/a15967-Leki_w_ciazy__klasyfikacje_lekow_stosowanych_u_kobiet_ciezarnych, [dostęp:] 22.05.2022.