40. tydzień ciąży — brzuch, waga i ułożenie dziecka

40. tydzień ciąży to okres, w którym przyszła mama powinna być w ciągłej gotowości – dziecko jest już w pełni przygotowane do przyjścia na świat, a akcja porodowa może rozpocząć się w każdej chwili. Jednak statystycznie zaledwie 5% maluchów rodzi się w wyznaczonym terminie, dlatego też warto zachować spokój i w miarę możliwości zrelaksować się przed pierwszym spotkaniem z maluszkiem. Dowiedz się, jakie mogą być pierwsze oznaki porodu i kiedy należy jak najszybciej udać się do szpitala.

40. tydzień ciąży – który to miesiąc?

40. tydzień ciąży to koniec 9. miesiąca – donoszona ciąża trwa mniej więcej 280 dni, czyli właśnie 40 tygodni, w każdym momencie może więc rozpocząć się poród. Jeśli jednak nie nastąpi, nie ma powodu do niepokoju – poród do końca 41. tygodnia ciąży uznaje się za rozwiązanie o czasie. W 40. tygodniu w organizmie mamy wzrasta poziom estrogenu, prostaglandyn oraz oksytocyny. Dzięki tym hormonom szyjka macicy staje się elastyczna, rozpulchniona i ulega skróceniu, co oznacza, że w każdej chwili może dojść do rozwarcia jej kanału.

Jak wygląda brzuch w 40. tygodniu ciąży?

Brzuch w 40. tygodniu ciąży jest dość twardy i napięty. Znajduje się nisko – mniej więcej w 36.–37. tygodniu ciąży stopniowo się obniża. Jest to zjawisko normalne, związane z przesuwaniem się dna macicy, a tym samym dziecka, w kierunku kanału rodnego. Zazwyczaj przyszłej mamie oddycha się lżej niż w pierwszych tygodniach III trymestru, macica nie uciska już bowiem tak silnie na przeponę.

W dalszym ciągu warto pamiętać o suplementowaniu preparatów zawierających wszystkie składniki zalecane ciężarnym i mamom karmiącym, takich jak MamaDHA.

Rozwój dziecka w 40. tygodniu ciąży

Według siatek centylowych dziecko w 40. tygodniu ciąży waży 3300–4200 g i ma 49–52 cm długości (dokładna waga i długość ciała są oczywiście uzależnione od płci maluszka oraz jego indywidualnych cech). Dziecko jest już w pełni przygotowane do życia poza łonem matki, ma rozwinięte wszystkie układy oraz zmysły. Główkę najczęściej kieruje ku dołowi, jeśli bobas jest ułożony inaczej, np. znajduje się w położeniu podłużnym miednicowym (pośladkowym), być może konieczne będzie cesarskie cięcie, o czym zdecyduje lekarz.

Maluch nie ma już miejsca w macicy, by poruszać się swobodnie, dlatego też jego ruchy w 40. tygodniu nie są intensywne – nie stanowi to powodu do niepokoju. Ciężarna powinna jednak zachować szczególną czujność i bacznie obserwować aktywność płodu – zarówno zbyt gwałtowne, intensywne, jak i osłabione czy niewyczuwalne ruchy powinny skłonić przyszłą mamę do niezwłocznego udania się do szpitala.

40. tydzień ciąży – badania

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w prawidłowo przebiegającej ciąży należy wykonać 4 badania USG (3 obowiązkowe i 1 zalecane): do 10. tygodnia, między 11. a 14. tygodniem, między 18. a 22. oraz między 28. a 32. tygodniem ciąży. Część lekarzy wykonuje jednak dodatkowe badania ultrasonograficzne tuż przed porodem, aby ocenić ułożenie dziecka i uspokoić przyszłą mamę. W 40. tygodniu ciąży przeprowadza się też badanie podmiotowe i przedmiotowe, mierzy ciśnienie krwi i masę ciała.

W okolicy planowanego terminu porodu ginekolog zazwyczaj zleca również wykonanie badania KTG. Kardiotokografia polega na monitorowaniu czynności skurczowo-rozkurczowej serca płodu (prawidłowa praca serca dziecka mieści się w granicach pomiędzy 110 a 150 uderzeń na minutę) wraz z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej mięśnia macicy. Takie badanie przeprowadza się także w trakcie trwania akcji porodowej.

Oznaki zbliżającego się porodu

40. tydzień ciąży to idealny moment na przyjście maluszka na świat, poród może rozpocząć się w każdej chwili. Ciało kobiety intensywnie przygotowuje się na ten ważny moment i wysyła pewne sygnały, które mogą zwiastować, że akcja porodowa rozpocznie się lada chwila.

• Odejście czopa śluzowego (czopa Kristellera) – jest to bardzo gęsta wydzielina znajdująca się w kanale szyjki, chroniąca przed wniknięciem drobnoustrojów do macicy. Przyszła mama może wówczas zauważyć na bieliźnie mętny, lepki i bezwonny śluz, czasami z domieszką krwi. Zazwyczaj pojawia się on kilka dni przed porodem, choć u niektórych kobiet występuje niedługo przed rozpoczęciem akcji porodowej.
• Odejście wód płodowych – jest ono wywołane pęknięciem pęcherza płodowego. Kobieta może poczuć wyraźne ukłucie w podbrzuszu, po chwili następuje wypłynięcie płynu owodniowego (płyn może wypłynąć gwałtownie lub sączyć się przez kilka godzin). Do takiej sytuacji może dojść przed rozpoczęciem akcji skurczowej lub po. Odejście wód jest wyraźnym sygnałem, że należy zacząć szykować się do wyjazdu do szpitala, nie ma jednak powodu do paniki – jeśli wody są przezroczyste, przyszła mama ma co najmniej kilka godzin, aby dojechać na porodówkę. Jeżeli jednak mają one kolor zielonkawy, należy natychmiast pojechać na izbę przyjęć – może to świadczyć o niedotlenieniu płodu.
• Biegunka – część ciężarnych kilka dni lub kilka godzin przed porodem odczuwa dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Biegunka spowodowana wzrostem stężenia prostaglandyn może być też wywołana silnymi emocjami, których doświadcza kobieta tuż przed porodem. Mogą również wystąpić wymioty.
• Skurcze macicy – wyraźnych, regularnych skurczów macicy, przypominających te towarzyszące miesiączce, z pewnością nie przeoczy żadna mama. Są one zdecydowanie silniejsze od skurczów przepowiadających i nie łagodzi ich żadna forma relaksu – wręcz przeciwnie, przybierają one na sile i są coraz częstsze. Jeśli pojawiają się co 5–7 minut w przypadku pierworódek lub co 10 minut u kobiet, które już rodziły, należy udać się do szpitala. Bólowi podbrzusza mogą towarzyszyć bóle okolicy lędźwiowej kręgosłupa.

Źródła:

1. J. Villar, L. Cheikh Ismail, C. G. Victora i in., International standards for newborn weight, length, and head circumference by gestational age and sex: the Newborn Cross-Sectional Study of the INTERGROWTH-21st Project, „Lancet” 2014, 6;384(9946), s. 857–868.

2. https://intergrowth21.tghn.org/newborn-size-birth/#ns1, [dostęp:] 15.06.2022.

3. J. Kotarski, M. Wielgoś i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w zakresie diagnostyki prenatalnej, „Ginekol Pol.” 2009, nr 80, s. 390–393.

4. M. Zimmer, P. Sieroszewski, P. Oszukowski i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2020, t. 5, nr 4, s. 170–181.